Fouten maken mag. Sterker nog: het moet! Want als je wilt bouwen aan een krachtig team, aan duurzame samenwerking en aan je eigen leiderschap zodat je ruimte geeft voor inspiratie in plaats van frustratie, dan is er één ding dat je echt onder ogen moet zien: Om te vernieuwen, om te groeien, om een leercultuur mogelijk te maken, moet fouten maken mogelijk zijn.
Dit gegeven besprak ik met ‘faalexpert’ Frank Deuring – oprichter van de Foutenfabriek en auteur van Superfalen –in mijn podcast ‘OpTEAMisme, dat werkt!’. Hij als ‘faalexpert’ en spreker over fouten en falen, ik als ‘opteamiser’ en spreker over teamontwikkeling en werkgeluk. Samen over goed fout gesproken! We gingen in gesprek over hoe je met de kunst van fouten maken je samenwerking kunt optimaliseren (of beter: opteamaliseren😉).
De kracht van een open foutencultuur in teamontwikkeling
Welke teamleider of manager wil er namelijk geen psychologische veiligheid in zijn team? No-brainer toch? Zeker sinds in 2012 uit grootschalig onderzoek van Google (Project Aristotle) bleek dat psychologische veiligheid, méér dan wat dan ook, de grootste voorspeller is van succesvolle teamsamenwerking.
Niet de teamstructuur, niet het aantal brainstormsessies, niet de aanwezige kennis. Nee, wel een oprecht ja op de vraag: ‘durf ik te zeggen wat ik denk, openhartig te bespreken, te delen wat ik op mijn hart heb, mijn mening en inbreng te geven?’ Wat telt is dat waar die psychologische veiligheid écht op gebaseerd is. Niet op gekunstelde complimenten of de mantel der liefde over elkaar heen gooien, maar op één simpel principe: durven we het te zeggen als iets misgaat? Is er een echte, oprechte teamspirit?
Een cruciaal onderdeel daarvan is hoe een team met fouten maken omgaat: Durven teamleden nieuwe dingen uit te proberen? Kunnen ze issues op een constructieve manier bespreken als er iets niet goed gaat? En voelen teamleden zichzelf veilig genoeg om een fout toe te geven? Ze eerlijk en open te bespreken? Zonder de angst om afgemaakt te worden?
Want in een team waarin fouten onder het tapijt worden geveegd, gebeuren er twee dingen:
- Mensen houden hun mond
- Wordt weinig geleerd
- En de fouten… blijven zich herhalen.
Iedereen weet dat je door fouten maken leert, en toch…. vinden we fouten maken eng en vermijden we het dus ook liever. Dit wordt wel de faalparadox genoemd. En dat terwijl we allemaal weten dat we soms het begin van een plakbandje nodig hebben om verder te kunnen. Een poging om te weten hoe iets niet moet om iets anders te proberen dat wel lukt. En terwijl we weten dat iets nieuws neerzetten een proces vergt waarbij trial & error cruciaal zijn om te leren. Niets uitproberen is dus geen optie als je vooruit wilt. Wat wel nodig is, is een gezonde dosis opteamisme.
Want prestatieperfectie creëert ‘perfectiestress’. Ook in teamwork. En dat is killing voor resultaat. En voor werkplezier. Verschuif voor meer optimisme en meer succes dus je aandacht. Zoals Frank in de podcast al zegt:
“Focus je op leren, dan ga je beter presteren.”
Teamontwikkeling start met vrijmoedige openhartigheid
High performing teams maken echt niet per se minder fouten. Ze gaan wél anders met die fouten om. In mijn teamontwikkeling trajecten en workshops rondom teamspirit zie ik het ook telkens weer: als teamleden de moed krijgen om te durven experimenteren, en daarbij hun eigen fouten openlijk durven bespreken door daarop eerlijk te reflecteren, gaan ze met elkaar ervan leren, waardoor ze vervolgens hun teamwork en werk kunnen optimaliseren of zelfs echt kunnen innoveren. En er ontstaat meer moois. Want dan ontstaat er veilige, open ruimte om te ontwikkelen, om te groeien en om meer mogelijk te maken. Met elkaar als team en als persoon.
Je hoeft geen foutloos teamlid of teamleider te zijn. Maar…. je mag wél leren van je fouten. En dat begint bij ze durven laten zien.
Delen dus, die gefaalde experimenten, openhartig bespreken dus, die geleerde lessen! Cruciaal voor de ontwikkeling van een teamspirit. En de basis van teamontwikkeling. Lang leve de kunst van het ‘failing forward’. Ja, de kunst, want, nee, natuurlijk gaat de vlag niet uit bij élke fout….
Goede fouten mogen, foute fouten liever niet
Amy Edmondson – dé autoriteit op het gebied van psychologische veiligheid – maakt in haar werk (vooral in haar boek Right Kind of Wrong) een helder onderscheid tussen drie soorten fouten:
De goede fouten (de right kind of wrong) zijn:
1. Intelligente fouten (‘intelligent failures’)
- Gebeuren wanneer je iets nieuws probeert in een onbekende situatie.
- Je handelt zorgvuldig, met de juiste intentie, maar de uitkomst is onzeker.
- Voorbeeld: een team test een nieuwe aanpak voor klantcommunicatie die niet blijkt te werken.
Waarom goed? Omdat ze ontstaan uit experiment, nieuwsgierigheid en het streven naar vooruitgang. Ze zijn leerzaam en noodzakelijk voor innovatie.
De slechte fouten zijn er in twee smaken:
2. Complexe fouten (complex failures)
- Gebeuren wanneer meerdere kleine dingen tegelijk misgaan in een systeem of team.
- Vaak het gevolg van slechte afstemming, gebrekkige communicatie of onderlinge afhankelijkheden.
- Voorbeeld: In het financiële administratiesysteem heeft iemand per ongeluk alle data veranderd naar dollars in plaats van euro’s, het systeem heeft deze codewijziging opgemerkt, en de medewerkers die het wel zagen, doen de aanname dat het zo hoort. Gevolg honderden foutieve boekingen die hersteld moeten worden.
Niet per se verwijtbaar, maar wél vaak te voorkomen met betere samenwerking en communicatie.
3. Eenvoudige fouten (basic or preventable failures)
- Gebeuren bij routinewerk dat eigenlijk foutloos zou moeten verlopen.
- Denk aan slordigheden, onoplettendheid of het niet volgen van een afgesproken procedure.
- Voorbeeld: je vergeet een belangrijke bijlage in een rapport dat al naar de directie is gestuurd.
Waarom fout? Omdat ze onnodig zijn en vaak te voorkomen met aandacht, discipline en zorgvuldigheid.
Niet alle fouten zijn goed. Maar zonder de juiste fouten, leren we niet, vernieuwen we niet en verbeteren we niet.
Teamenergie boost? Organiseer een fantastische fouten activiteit
Een team dat constructief haar goede fouten viert, is een team met teamspirit. Failing Fridays, een stralende faalmuur, faalfitness of het uitroepen van een ‘fout van de maand’ – het lijken speelse, blije interventies, maar ze raken wel echt de kern. Want je zegt hiermee: “Hier mag je leren. Hier mag je uitproberen. Hier mag je groeien.” Kortom: hier mag je je als mens en team ontwikkelen.
Dat werkt door op alles: op motivatie, betrokkenheid, innovatie én ja – zelfs op de bottom line.
En het mes snijdt aan twee kanten: want leren van fouten maken draagt niet alleen bij aan succes, maar ook aan werkgeluk. En draagt bij aan opteamisme: het bouwen aan vertrouwen, in de toekomst én in elkaar.
Leiderschap = ruimte geven om te leren
Leiderschapsontwikkeling anno nu vraagt om realistisch optimisme. Geen roze bril, maar wel het vertrouwen dat teams sterker worden als ze mogen experimenteren en dus struikelen.
Als goede leider geef je dus niet alleen richting, maar ook ruimte. Ruimte om te falen, om te leren en om samen beter te worden.
Ben jij teammanager, leidinggevende of gewoon iemand die zijn team wil laten floreren? Ga je voor meer psychologische veiligheid? Dan is dit jouw uitnodiging:
- Stop met fouten verbergen, stimuleer experimenteren en deel je eigen fouten (en lessen)
- Creëer tijd om te reflecteren en te leren, om bepaalde fouten te waarderen
- En bouw aan een cultuur waarin de focus ligt op groei en ontwikkeling als basis van presteren.
Want pas dan ontstaat er échte teamkracht.
Als teamcoach zie ik dagelijks hoe veel teams zichzelf tekortdoen. Niet door te weinig kennis, maar door te weinig openheid. Door de mantel der liefde of juist door te veel botheid. Fouten worden weggemoffeld, feedback blijft achterwege en teamenergie lekt weg via de barsten van perfectionisme.
Bouw vandaag nog aan psychologische veiligheid en opTEAMisme in jouw team!
Wil je samen met jouw team bouwen aan meer vertrouwen, teamspirit en duurzame teamenergie?
Als spreker teamontwikkeling en spreker werkgeluk inspireer ik teams om met opteamisme te werken aan optimale samenwerking, positief leiderschap en meer werkplezier.
Ontdek hier wat mogelijk is voor jullie teamontwikkelingstraject of leiderschapsprogramma!
Of nog beter: neem contact op om eens verder te praten voor een teamontwikkeling of leiderschapstraject. Samen brengen we jullie teamwork naar het volgende niveau!
