Skip to main content

Gisteren bezocht ik het Positieve Psychologie congres. Een mooie dag, vol leuke ontmoetingen en interessante inzichten. Een dag ook, met een inspirerend en heel erg zinvol verhaal van Joyce de Ruiter als slotstuk. Je kunt Joyce zelf in deze TED Talk beluisteren. Een krachtig ervaringsverhaal over omgaan met veranderingen of een crisis waar je niet zelf voor kiest. Joyce zelf hoorde op haar 16e dat ze aan het syndroom van Usher lijdt, wat vreselijk genoeg betekent dat ze langzaam (en helaas is dat inmiddels in de nabije toekomst) niet alleen volledig blind maar ook volledig doof zal worden…

Leiden in plaats van lijden

Enorm inspirerend verhaalde Joyce over hoe ze steeds weer kiest voor ‘leiden’ i.p.v. ‘lijden’. En benadrukte  het belang, nee, de noodzaak om te blijven dromen. Om doelen te blijven stellen en daar werk van te maken om ze echt te realiseren. Over het belang van kijken naar hoe dingen die onmogelijk lijken, op een ander manier misschien wél kunnen. Om datgene NU te doen waarvan je denkt: dat komt later nog wel een keer. En ze sprak over het feit dat we vele lenzen hebben waar we uit kunnen kiezen om doorheen te kijken. En over hoe zij, ook al kost dat vaak moeite, steeds weer kiest voor het kijken door de lens van haar dromen. “Omdat je niet hoeft te kunnen zien om een visie te hebben.” Wow….!

Tragisch optimisme

Joyce is een living example van hoe het concept ‘tragisch optimisme’ een belangrijke rol in ons, in ieders leven een rol kan spelen. Tragisch optimisme, voor het eerst zo genoemd door de Holocaust overlever (!) en psychiater Victor Frankl. Tragisch optimisme gaat over de vraag hoe het mogelijk is om volmondig ‘Ja’ te zeggen tegen een leven vol tragedie. “After all, “saying yes to life in spite of everything,” …presupposes that life is potentially meaningful under any conditions, even those which are most miserable. And this in turn presupposes the human capacity to creatively turn life’s negative aspects into something positive or constructive. In other words, what matters is to make the best of any given situation. … hence the reason I speak of a tragic optimism … an optimism in the face of tragedy and in view of the human potential which at its best always allows for: (1) turning suffering into a human achievement and accomplishment; (2) deriving from guilt the opportunity to change oneself for the better; and (3) deriving from life’s transitoriness an incentive to take responsible action.”

Blijf weg van toxic positivity!

Let wel: Tragisch optimisme is niet hetzelfde als ’toxic positivity’! Een houding waarmee je andermans en eigen teleurstellingen, frustraties, verliezen, pijn, tegenslagen en verdriet negeert en ontkent, is onrealistisch en onhoudbaar. Sterker nog: weigeren om naar de negatieve emoties in je leven te kijken en het vermijden van ongemakkelijke ervaringen kan schadelijk zijn voor je geestelijke gezondheid. Onthoud dat alle emoties, ook diegene die we als negatieve bestempelen, hun eigen functie hebben.

Optimisme tijdens tegenslag mag dan ook nooit een ontkenning van verdriet of lijden zijn. En nee, niet alle ellende heeft zo zijn reden. Maar ja: de manier waarop we met wat we noodgedwongen meemaken omgaan kan ons wel veel brengen.

Optimisme is noodzakelijk

Uit onderzoek naar “posttraumatische groei” blijkt dat mensen op vele manieren groei doormaken tijdens  moeilijke tijden. Op diverse vlakken: altruïsme, ontdekking en gebruik van persoonlijke sterke punten, creativiteit, doelgerichtheid, adaptief vermogen, compassie en een een grotere waardering van iemands leven en relaties. Belangrijk is dat niet de traumatische gebeurtenis zelf die groei veroorzaakt (niemand is dankbaar voor een blijvende handicap, een terminale ziekte of een andere ernstige crisis). De groei vloeit voort eerder voort uit hoe de persoon de ervaring en nieuwe situatie verwerkt, een verandering in zienswijze, wereldbeeld en uit de actieve zoektocht naar betekenis die mensen tijdens en na de gebeurtenis ondernemen.

Optimisme is vaak moeilijk, maar wel altijd noodzakelijk. Ook, misschien wel juist als alles tegen lijkt te zitten.

Meer weten over Optimisme aan het werk zetten? Lees dan mijjn eind 2022 verschenen boek: ‘Optimisme aan het Werk‘ of neem contact op voor meer optimisme of opteamisme in het werk.